Λίγα λόγια...για την Χρυσοβίτσα

Η Χρυσοβίτσα, χωριό του Δήμου Μετσόβου, έχει περίπου 900 μόνιμους κατοίκους και βρίσκεται Β.Α. των Ιωαννίνων και Δ. του Μετσόβου, βρίσκεσαι σε υψόμετρο 950 μ.-1000 μ. και περιβάλλεται από βουνά και δάση. Το παλιό όνομα του χωριού ήταν « Παλαιόμυλος » και βρισκόταν πιο χαμηλά στη θέση « Μποντίνια ». Το σημερινό όνομα, Χρυσοβίτσα, το οφείλει στη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας και το έχει από την εποχή της εμφάνισής Της, επειδή στην εικόνα ήταν γραμμένη η λέξη «Χρύσοβα». Σήμερα η Χρυσοβίτσα είναι από τα μεγαλύτερα χωριά του Ν. Ιωαννίνων, αφού, όπως αναφέραμε , αριθμεί μόνιμους 900 κατοίκους ( η Χρυσοβίτσα 446, τα Αμπέλια 16, η Ανάληψη 193, οι Μύλοι 215, το Ξηρικόν 4 και οι Σιωλάδες 26), απογραφή 2011. Την πληθυσμιακή αυτή ζωντάνια την παρατηρεί κανείς όποια μέρα κι αν επισκεφτεί το χωριό, κυρίως όμως τις Κυριακές και τις μεγάλες γιορτές. Απέχει μόνο 8 χλμ. από την γραφική και πανέμορφη λίμνη Χρυσοβίτσας (Πηγών Αώου). Είναι από τα μεγαλύτερα χωριά σε έκταση σε ολόκληρη την Ελλάδα. Έχει πολλούς συνοικισμούς, μερικοί από τους οποίους είναι οι Μύλοι - Λιάτενα, οι Σιωλάδες, τα Σίτσαινα κλπ.

Η έκταση του χωριού ξεκινά από το 40ο χλμ της Εθνικής οδού Ιωαννίνων - Τρικάλων και φτάνει μέχρι το 45ο χλμ. και από την Εθνικής οδού Ιωαννίνων - Τρικάλων μέχρι την Βάλια Κάλντα και τον δρόμο προς το Γρεβενίτι και την Μηλιά. Οι κάτοικοι σήμερα ασχολούνται ως επί το πλείστον με την καλλιέργεια της πατάτας στο οροπέδιο «Πολιτσές» και πολύ λίγοι με την κτηνοτροφία.Ο σημερινός επισκέπτης θα μείνει εντυπωσιασμένος από το φυσικό περιβάλλον και τις εξυπηρετήσεις που παρέχει το χωριό (φαγητό, ύπνο, διασκέδαση κ.λ.π.).

Η καλλιέργεια της πατάτας , μετά τον ερχομό στην Ελλάδα από τον κυβερνήτη της Ιωάννη Καποδίστρια, έφτασε και στη Χρυσοβίτσα όπου καλλιεργούνταν σε κήπους στο χωριό και σε λίγα χωράφια κοντά στο χωριό σε μικρές ποσότητες για κατανάλωση από την οικογένεια και όχι επαγγελματικά .

Στο οροπέδιο Πολιτσές, 3000 στρεμμάτων περίπου, οι Χρυσοβιτσινοί έσπερναν κυρίως σίκαλη (βρίζα) σε ορισμένα χωράφια και άλλα χωράφια ήταν στη διάθεση των κτηνοτρόφων ντόπιων και μετακινούμενων. Την άνοιξη του 1941 μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα και την τριπλή κατοχή, οι συνθήκες για τους Έλληνες έγιναν δύσκολες και η κατάσταση επικίνδυνη. Στο χωριό επικρατούσε μια κατάσταση φόβου και αβεβαιότητας.

Εκείνη τη χρονιά ο γεωργός Χρήστος Γαλάνης σκέφτηκε πως θα μπορούσε να καλλιεργήσει πατάτες, όχι στα χωράφια έξω από το χωριό που ήταν δύσκολο και επικίνδυνο λόγω κατοχής , αλλά στο οροπέδιο Πολιτσές για να αποφύγει τα βλέμματα των κατακτητών και μάλιστα με καμουφλάζ.

Τα χωράφια ήταν ήδη σπαρμένα από σίκαλη (βρίζα) που ήταν σε ανάπτυξη, είχε ψηλώσει. Με προσοχή και χωρίς να προκαλέσει την υποψία στους γύρω του, καλλιέργησε τις πατάτες ανάμεσα στη βρίζα. Η συγκομιδή εκείνη τη χρονιά ήταν καλή και υπολογίσιμη. Αρκετά φορτώματα μεταφέρθηκαν στο σπίτι και τοποθετήθηκαν σε ειδική κρύπτη για να αποφύγει την αρπαγή από τους κατακτητές που έψαχναν παντού στα σπίτια. Την επόμενη χρονιά παρότρυνε κι άλλους συγγενείς του και καλλιέργησαν στα χωράφια τους με τον ίδιο τρόπο, μεγαλύτερες ποσότητες. Η καλλιέργεια με τον παραπάνω τρόπο κράτησε τρία χρόνια μέχρι το 1943. Οι Χρυσοβιτσινοί σταδιακά κατάλαβαν πως το έδαφος ήταν κατάλληλο για την καλλιέργεια της πατάτας και την επόμενη χρονιά (1944) άρχισε η μαζική καλλιέργεια της πατάτας που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και είναι γνωστή για την ποιότητα και νοστιμιά της πανελλαδικά ως «πατάτα Χρυσοβίτσας».

ellinika-xwria.blogspot.com